ԼՐԱՀՈՍ

լրահոս

Ռուսիո պատրիարք Կիրիլը պարգրևատրել է Մեհրիբան Ալիևաին

May 5, 2025, 10:44 pm

ՍԱՏՄ նախկին ղեկավար Արմեն Դանիելյանը ձերբակալվել է առանձնապես խոշոր չափերի գույք հափշտակելու մեղադրանքով

May 5, 2025, 5:33 pm

Սերգեյ Լավրովն առաջիկայում Հայաստան կայցելի

May 5, 2025, 5:26 pm

Վլադիմիր Պուտինն անխուսափելի է համարել Ուկրաինայի հետ հաշտեցումը

May 4, 2025, 3:20 pm

Ծանրորդ Գրիգոր Ղազարյանը դարձավ պատանիների ԱԱ-ի ոսկե մեդալակիր

May 4, 2025, 9:50 am

Նեթանյահուն հետաձգել է Ադրբեջան կատարելիք այցը

May 3, 2025, 10:43 pm

Ադրբեջանի սահմանապահները Կասպից ծովում կրակել են նավի վրա. Իրանի քաղաքացի է զոհվել

May 2, 2025, 11:56 pm

ՀՀ-ում ԵՄ դիտորդական առաքելության անդամներից մեկը մահացել է

May 2, 2025, 11:51 pm

Այս գործընթացը կարող են փոխել ռուս ժողովուրդը և ռուսական պետությունը. Վիտալի Բալասանյանը նամակով դիմել է Պուտինին

May 2, 2025, 12:53 pm

Պայթյուն Երևան քաղաքի Սարյան փողոցում. կան տուժածներ

May 1, 2025, 9:48 pm

Երևանից Եվրամիությանն անդամակցելու հայտ դեռ չենք ստացել, երբ ստանանք, կքննարկենք. Մարտա Կոս

May 1, 2025, 9:43 pm

Եթե Հայաստանը խախտի ԵԱՏՄ պայմանագիրը, կառույցն իրավական գործիքներ ունի. ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչ

May 1, 2025, 1:55 pm

Դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը կալանավորվել է

May 1, 2025, 1:46 pm

ԵՄ-ն պետք է ընդունի հայ ժողովրդի մեկնած ձեռքը և կառուցի համագործակցության ամուր կամուրջներ․ ԵԽ պատգամավորներ

April 30, 2025, 10:52 pm

Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության կոնգրեսը Հայաստանի վերաբերյալ հրատապ բանաձև է ընդունել

April 30, 2025, 10:47 pm

Թրամփ․ «Դեմ չէի լինի Հռոմի պապ դառնալ»

April 30, 2025, 3:48 pm

Գերարժևորման անկում թե՞ կայունացում՝ ինչ է սպասվում անշարժ գույքի շուկայում 2025թ-ին

April 30, 2025, 1:07 am

Հակակոռուպցիոն կոմիտեն դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին դուրս է հանել դատական նիստերի դահլիճից

April 29, 2025, 3:30 pm

Թբիլիսիում ՆԱՏՕ-ի զորավարժություններին մասնակցում է նաև Հայաստանը

April 28, 2025, 10:22 pm

Մարմնամարզիկ Արթուր Դավթյանը 4-րդ ոսկին նվաճեց աշխարհի գավաթի խաղարկությունում

April 28, 2025, 9:23 pm

Թրամփը կարծում է, որ Ուկրաինան պատրաստ է հրաժարվել Ղրիմից

April 28, 2025, 11:22 am

Մարմնամարզիկ Համլետ Մանուկյանը դարձավ աշխարհի գավաթի խաղարկության բացարձակ հաղթող

April 27, 2025, 10:06 pm

Թրամփը կասկածում է պատերազմը դադարեցնելու Պուտինի պատրաստակամությանը

April 26, 2025, 9:46 pm

Ուկրաինան հերքում է Կուրսկի մարզն ազատագրելու մասին Ռուսաստանի հայտարարությունը

April 26, 2025, 5:50 pm

Թրամփ-Զելենսկի «շատ արդյունավետ» հանդիպում՝ Հռոմում

April 26, 2025, 2:03 pm

Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու Թուրքիայի համառ մերժումը վտանգավոր նախադեպ է ապագայի համար. Եվրախորհրդարանի պատգամավոր Լատինոպուլու

April 25, 2025, 12:13 am

Թրամփը ապրիլքանչորսյան ուղերձում վերադարձավ Մեծ Եղեռն տերմինին

April 24, 2025, 11:03 pm

Մոսկվան իրեն իրավունք է վերապահում միջուկային զենք կիրառել արևմտյան երկրների ագրեսիայի դեպքում. Շոյգու

April 24, 2025, 1:40 pm

Ապրիլի 24-ին՝ ոգեկոչման ազգային օրը, հիշենք բոլոր զոհերին և կենդանի պահենք նրանց հիշատակը. Մակրոնի հայերեն գրառումը

April 24, 2025, 1:02 pm

Եվրոպական երկրների մի խումբ պատգամավորներ քննադատել են Կայա Կալասի առաջիկա այցն Ադրբեջան

April 24, 2025, 10:17 am

Նախիջևանը բացվեց. Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի. Lragir.am

May 28, 2020, 12:54 am

4509

Հենց մեկնարկից Նախիջևանի մարտահրավերը ուղեկցում է թավշյա հեղափոխությունը: Հերթական առիթը կրակահերթն էր, որից վնասվել էր հայկական զինուժի տրանսպորտային միջոցներից մեկը, հայկական մամուլում նկարագրված մանրամասնություններով, որոնք պատերազմի պայմաններում կարող են ընդհուպ առնչվել հակառակորդին մատուցված «հուշարարության»:

Հարցը սակայն թերևս առավել ընդգրկուն ու խորքային է, քան լոկ հրադադարի խախտման միջադեպերը կամ հնարավոր դիրքային փոփոխությունները, որ Նախիջևանի ուղղությամբ տեղի են ունենում արդեն մի քանի տարի, բայց նաև դարձել են հեղափոխությանը հասցվող քարոզչական գլխավոր հարվածներից մեկը:

Բանն այն է, որ Նախիջևանի թեման բացվել է համաշխարհային վերափոխումների համատեքստում և զուտ Հայաստան-Ադրբեջան տիրույթում թերևս զգացվելու են այդ լայն գործընթացի «մետաստազները»: Իսկ գործընթացը առնչվում է նոր աշխարհակարգի կազմավորման ծանր ու տևական հանգամանքին: Աշխարհակարգի կազմավորում, որի հանգամանքը չեն թաքցնում ուժային կենտրոնները:

Կորոնավիրուսն այդ իմաստով բերեց նոր հանգամանքներ, կամ առավել պարզորոշ դարձրեց դրանք: Մասնավորապես այն, որ աշխարհը թերևս կայուն շարժվում է երկբևեռ կարգի ուղղությամբ՝ ԱՄՆ-Չինաստան, և մնացյալ «կլաստերները» տեղավորվելու են այդ տիրույթում: Եվ այդ թվում լինելու է նաև Կովկասը, իր ռազմա-քաղաքական ստատուս-քվոյով և անվտանգային համակարգով:

Այդ իմաստով Կովկասն առանձնահատուկ անցումային փուլում է արցախյան առաջին պատերազմից հետո, երբ խախտվել է ռեգիոնալ ռուս-թուրքական ստատուս-քվոն՝ ամրագրված ռուս-թուրքական պայմանագրերով, սակայն դրանից հետո ստեղծված իրավիճակը իր հերթին չունի իրավական որևէ ամրագրում, այլ կնքված է իբրև կոնֆլիկտ, իր կարգավորման գործընթացով և դրա միջնորդական բացառիկ ձևաչափով՝ ՄԱԿ անվտանգության խորհրդի երեք մշտական անդամներ Ռուսաստան, Ֆրանսիա, ԱՄՆ:

Այդպիսով, առաջանում են որոշակի վեկտորային հակադրություններ: Եթե աշխարհը հաստատուն շարժվում է ամերիկա-չինական երկբևեռ գերակայության, ապա փաստացի առաջանում է Մինսկի խմբի առանձնահատուկ ձևաչափի հանդեպ Պեկինի մոտեցման խնդիրը: Պեկինն ընդունելու՞ է, որ Կովկասի ռազմա-քաղաքական ստատուս-քվոն և հեռանկարային ամրագրումները, անվտանգային համակարգը մնալու են այդ տիրույթում, թե՞ դնելու է ներգրավվելու հարց: Մեծ հավանականությամբ այդ հարցը դրվելու է, այլապես ինչի՞ համար է Երևանում կառուցվում հսկայական ֆունկցիոնալությամբ դեսպանատունը՝ երկրորդը եվրասիական տարածքում Ռուսաստանում դեսպանատնից հետո:

Մյուս հակասությունն այն է, որ կա արդեն առնվազն քառորդ դար՝ Թուրքիայի և Մինսկի խմբի համանախագահության միջև:

Նախիջևանը Թուրքիայի առանցքային խաղաքարտերից մեկն է նոր աշխարհակարգի կովկասյան «կլաստերում» էական դերակատարի կամ խաղացողի կարգավիճակը պահելու համար, ինչը նշանակում է, որ Անկարան կարող է ավելի ու ավելի աշխուժացնել այդ խաղաքարտի օգտագործումը:

Դա էլ իր հերթին առաջացնում է խնդիր ռուս-թուրքական պայմանագրերի առնչությամբ, որովհետև դրանցով Նախիջևանը հանձնվելով Ադրբեջանին, փաստացի հանձնվել է Ռուսաստան-ԽՍՀՄ-ին՝ Թուրքիային տրված Արարատի և այլ տարածքների դիմաց: Այժմ ստացվում է, որ Թուրքիան վերցնում է Նախիջևանը, դե ֆակտո, և անգամ պետք չէ բացառել դե յուրե հնարավորությունը, առավել ևս, որ կա բանակային համազորային դե յուրե ներկայությունը:

Ռուսաստանի մոտ վաղ թե ուշ առաջանալու է հարցը, թե ինչ է ստանալու դրա դիմաց, եթե արդեն չի առաջացել: Անկարան գուցե համարում է, որ Ռուսաստանը «ստացել» է Արցախը, թեկուզ հայկական վերահսկողությամբ: Բայց համարու՞մ է այդպես Մոսկվան: Հազիվ թե, այլապես հազիվ թե ունենար արցախյան գոտում ռազմական ներկայություն հաստատելու պլաններ ու ձգտումներ:

Արդյոք Ռուսաստանը Նախիջևանի հարցում որևէ գործարք կառաջարկի ԱՄՆ-ին ու Չինաստանին: Հայաստանին անհրաժեշտ կլինի սցենարային բազմազանություն, ռիսկերը հնարավորություններից առավելագույն զատելու և սեփական իրավունքներն՝ առնվազն որպես հայկական անվտանգային համակարգի հաստատուն գործոն, մեծ խաղի օրակարգ արդյունավետ ներգրավվելու համար:

Մեկնաբան` ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ

 

Նյութի աղբյուր. Lragir.am

Մեկնաբանություններ

Մեկնաբանությունները դիտելու և ավելացնելու համար մուտք գործեք համակարգ

Hima.am -ը անվճար հայտարաությունների հարթակ է Հայաստանում, հեշտ արագ գրանցում և հրապարակում։

Գրանցվել Հիմա